استعمار و علم؛ تأثیرات و تعاملات اجتماعی

 

این کتاب مملو است از شواهد تاریخی که روابط مستقیم و غیرمستقیم استعمار و علم را نشان می‌دهد. برخی وقایع علمی مشخص، اگر تحت تأثیر استعمار نبودند، می‌توانستند طور دیگری رخ دهند یا اصلا رخ ندهند. از دیگر سو، علم یک عامل مهم در رخداد یا چگونگی رخداد وقایع خاص اجتماعی و سیاسی در تاریخ مستعمرات و استعمارگران است. کتاب نشان می‌دهد فهم تحولات علم و روابط استعماری در حالت کلی به هم وابستگی دارند.

 

بی‌شک پیوست‌های اضافه شده به کتاب، جذاب‌ترین قسمت برای ایرانیان است. این قسمت به انقلاب آموزشی و توسعۀ مدل آمریکایی آموزش عالی در زمان پهلوی دوم می‌پردازد و تأسیس دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) و پردیس اصفهان آن (صنعتی اصفهان) را به عنوان یک گام مهم و تعیین کننده در این فرایند تبیین می‌کند.

 

توسعه، علم، فناوری و نظام آموزشی در یک شبکۀ پیچیده و بعضاً پیش‌بینی ناپذیر برای طرفین، نقش مهمی در اجرای برنامۀ سیاسی سلطه جویانۀ ایالات متحده در جنگ سرد در ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان داشته است.

 

از آنجا که تغییرات در علم و نهادهای علمی بر روند آینده تأثیر می‌گذارند، آگاهی از این بخش نسبتاً مغفول تاریخ برای تصمیمات خرد و کلان امروز در این حوزه لازم می‌نماید.