شاید این جمله را بارها شنیده باشید که دعاهای اسلامی پر از
مفاهیم ارزشمند اخلاقی و اعتقادی است. به نظر شما فهمیدن و پی‌بردن به این مفاهیم
کار آسانی است؟ معمولاً خواندن ترجمه‌های ادعیه نمی‌تواند تمام این مضامین بلند را
به مخاطب برساند بنابراین به شرح و توضیح مفصل‌تری نسبت به ترجمه ساده نیاز است.
یکی از مهمترین ادعیه اخلاقی و اعتقادی شیعیان، دعای امام
چهارم، حضرت زین‌العابدین(ع) می‌باشد که به جناب ابوحمزه ثمالی، از
یاران نزدیک حضرتشان، آموخته شده است و به نام «دعای ابوحمزه» مشهور است.
آیت‌الله میرزا علی احمدی‌میانجی، مدرس اخلاق حوزه علمیه قم
و شاگرد علامه طباطبایی(ره) سال‌ها در قم به تألیف و سخنرانی مشغول
بوده است. احمدی‌میانجی در حوزه‌های علمیه ایران تحصیل کرد و به اجتهاد رسید. وی
ضمن تدریس فقه و اصول، آثاری در تفسیر، فقه و مباحث حدیثی نوشته است. کتاب‌های
مکاتیب الرسول، مکاتیب الائمه و مالکیت خصوصی در اسلام، از جمله آثار اوست. ایشان
در آثار فقهی خود به موضوعات روز جامعه توجه داشته است. میرزا علی سال‌ها در مسجدی کوچک
اما ملکوتی در سه راه بازار قم به پند و اندرز مردم مشغول بودند. امید ناب، دفتر
پنجم از سلسله سخنرانی‌‌های حاج میرزا علی احمدی‌میانجی، شرحی است بر فرازهایی
از دعای ابوحمزه‌ی ثمالی. فهمیدن و کسب آگاهی نسبت به مطالب گهربار امام سجاد(ع)
نیازمند فهم عمیقی از دین است و آیت‌الله میانجی از این دانش، برای شرح این
دعا بهره‌مند بودند.
از آنجایی که بیشتر گزاره‌های اخلاقی، باید با تکرار و تذکر
مداوم همراه باشد، احمدی‌میانجی نیز این نکته را در سخنانش رعایت کرده است اما از
این جهت که داستان‌ها و مطالب، با شیرینی و بیان جذاب ایشان همراه شده است، این
تکرار شما را خسته نخواهد کرد؛ با این حال کتاب حاضر با حذف حداقلی تکرار مطالب
همراه شده است.
تکیه اصلی شارح به فرازهایی از دعای شریف ابوحمزه است؛ اما
ارجاعات فراوان به دیگر دعاها و توضیح دیگر فرازهای ملکوتی ادعیه امام سجاد (ع)،
فهم مطالب را دقیق‌تر نموده است.
شاید نداشتن فهرست مطالب، اساسی‌ترین اشکال کتاب باشد ولی
فصل‌بندی خوب و چینش مطالب این ضعف را پوشش داده است.
تخصص و میزان تسلط میرزا علی بر روایات، بار علمی خوبی را
به این شرح بخشیده است به‌طوری که کمتر بخشی را پیدا می‌کنید که از روایت و حدیث
خالی باشد. قصه‌ها و حکایت‌های آموزنده در جای جای توضیح و شرح مطالب لذت فهمیدن
دعا را برای مخاطب دو چندان کرده است.
این دعای شریف، شامل صفات خداوند، اسم اعظم و همچنین
دربردارنده مفاهیمی مانند دشواری‌های قبر و قیامت، سنگینی بار گناهان و لزوم اطاعت
و پیروی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است. یکی از
مهمترین ویژگی‌های این دعا این است که شیوه راز و نیاز انسان با پروردگارش را به
خوبی نشان داده و همچنین برخی از شارحان، در تفسیر دعای ابوحمزه عنوان کرده‌اند که
این دعا مشتمل بر مراحل مختلفی است که در لابلای آن مطالب مختلف عرفانی، اجتماعی،
سیاسی، و اخلاقی ارائه شده است.
این دعا که با جمله «إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی
بِعُقُوبَتِکَ» آغاز و به جمله «وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیْشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی
یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ» ختم می‌شود شامل معانی بلند و الفاظ فصیح و تعابیر بدیع
است. راه توبه و انابه و تضرع و پرهیزکاری را ترسیم کرده و نعمت‌های بزرگ الهی را
برشمرده، و دشواری‌ها قبر و قیامت و تاریکی و تنهایی و سنگینی بار گناهان را متذکر
شده و لزوم اطاعت و پیروی از پیامبر اکرم(ص) و خاندان معصومش را تأکید
فرموده است. همچنین وسعت روزی و حج خانه خدا و محفوظ ماندن از شر شیطان و پاک شدن
از صفات ناپسند و تنبلی و سرخوردگی و غم و اندوه درخواست شده است. در این دعا
گذشته از درس‌های خداشناسی و معادشناسی و تأکید مقام نبوت و امامت، جامع‌ترین
خواسته‌های هر فرد مؤمن برای سعادت دنیوی و اخروی بیان گردیده است.
لذت مناجات و شیرینی بندگی را با «مناجات ابوحمزه ثمالی»
تجربه کنید.